De Financieel-Economische Tijd March 29, 2003
Een Miljoen Hits Op Irak
By Henkd
CNN was de mediarevelatie van de eerste Golfoorlog, GlobalSecurity.org is de ontdekking in het huidige conflict: een razend populaire en onafhankelijke Amerikaanse website die van elke voorbijsurfende leek een defensiespecialist maakt. Nu de oorlogsmachine op volle toeren draait, klonk de roep naar onafhankelijke informatie immers nog nooit zo luid. De site helpt bezoekers een weg te banen door het kluwen van tegenstrijdige berichten, desinformatie en propaganda. De man achter GlobalSecurity is John Pike, een van Amerikas meest gerenommeerde defensiespecialisten. Een gesprek over zijn geesteskind, over het belang van kennis als wapen tegen conflicten en over de Amerikaanse slag om Bagdad.
Ine Renson
In december, nog voor er officieel sprake was van een oorlog tegen Irak, kwam GlobalSecurity.org in het nieuws met een opvallende stunt: op de toen nog vrij onbekende website waren beelden te zien van groeiende activiteit op een Britse militaire basis op het eiland Diego Garcia in de Indische Oceaan en op de Amerikaanse luchtmachtbasis Al Udeid in Qatar. De beelden bewezen zo duidelijk dat de oorlogsvoorbereidingen volop aan de gang waren, dat zelfs de Amerikaanse minister van Defensie, Donald Rumsfeld, verveeld raakte met de zaak. Voor GlobalSecurity.org betekende het de ultieme lancering. De website werd in een klap gebombardeerd tot de meest geraadpleegde stek voor militaire nieuwtjes. Voor wie een beetje geinteresseerd is in militaire vraagstukken, is een bezoek aan de website een overweldigende ervaring. De site barst uit zijn voegen met uitgebreide analyses over de slagkracht van legers, gedetailleerde beschrijvingen van militair materieel en een overzicht van de nucleaire dreiging wereldwijd. Recente satellietbeelden tonen rookpluimen boven oliebronnen in de buurt van Basra in het zuiden van Irak en wijzen ons op de aanwezigheid van plutoniumfabrieken in Noord-Korea. Wie dat wenst, kan de oorlog in Irak van uur tot uur volgen aan de hand van gedetailleerde kaarten en analyses van troepenbewegingen. Pros en contras van de oorlog, rapporten van het Pentagon en evaluaties van humanitaire operaties: we vinden het er allemaal.
Missie
Wat meer is: de bezoekers krijgen deze informatie gratis. John Pike heeft zichzelf immers een missie opgelegd. Met zijn website, die hij oprichtte in december 2000, wil hij zoveel mogelijk mensen overladen met zoveel mogelijk informatie over actuele veiligheidsproblemen. De nucleaire dreiging is daarbij prioritair. Het is een van de belangrijkste vraagstukken die de mensheid vandaag krijgt voorgeschoteld, zegt hij. Er is het onmiskenbare gevaar van een oorlog tussen India en Pakistan, het Midden-Oosten stevent af op een wapenwedloop tussen Israel, Irak en Iran, en het nucleaire programma van Noord -Korea is zorgwekkend. Het is een complexe materie waarover mensen geinformeerd moeten worden. Enkel zo kunnen journalisten de juiste vragen stellen en kunnen kiezers stemmen voor politici die hun bezorgdheid terzake delen. Het militaire debat moet dringend worden gedemocratiseerd. Het is te belangrijk om het over te laten aan generaals alleen.
Om zijn missie te vervullen, liet Pike zich omringen door het eminente gezelschap van een voormalige kolonel, een internetspecialist, een journalist, een atoomwetenschapper, een analist van het Russische ruimtevaartprogramma, een expert inzake satellietbeelden en een politiek wetenschapper. Pike zelf wordt algemeen erkend als Amerikas grootste expert inzake defensie, ruimtevaart en militaire inlichtingen. In die hoedanigheid wordt hij wereldwijd geciteerd in gerenommeerde kranten en tijdschriften en is hij een vaste gast geworden in de nieuwsstudios van CNN, Foxnews, ABC en BBC. De voorbije twee decennia was hij een leidinggevend lid van de Federatie voor Amerikaanse Wetenschappers. Hij gooide er hoge ogen met zijn onderzoek naar het nut van satellietbeelden om de opbouw van wapensystemen wereldwijd in kaart te brengen.
Na 25 jaar ervaring met veiligheidsthemas begon Pike zich zorgen te maken over de traagheid waarmee zowel de beleidsmakers als de publieke opinie het militaire Koude Oorlog-denken van zich af wisten te schudden. De terroristische aanslagen van 11 september 2001 kwamen als een donderslag bij heldere hemel, stelt hij. Weinigen hadden ingezien dat de veiligheidsuitdagingen na de Koude Oorlog van een andere orde waren. De veiligheidsstructuren en het wapensysteem van de VS zijn achterhaald. Er is een ander inlichtingensysteem nodig om rakketen van de Sovjet-Unie op te sporen dan om een individuele terrorist te vatten. Met onze website willen we mensen doen inzien wat de nieuwe veiligheidsnoden zijn en welke strategieen we daarvoor nodig hebben. Vroeger was een goed uitgerust leger het eerste defensiemechanisme van een land. Vandaag is een efficiente militaire inlichtingendienst van cruciaal belang om conflicten te vermijden.
GlobalSecurity.org richt zich daarom niet alleen naar particulieren of journalisten, maar evengoed naar de beleidsmakers en militairen zelf. Het lijkt hen aardig te lukken. De Amerikaanse overheid is de grootste afnemer van de satellietfotos die op de website te vinden zijn. Sommige van de satellietbeelden, die GlobalSecurity.org aankocht bij commerciele bedrijven, werden gebruikt in briefings van het Pentagon. Een gevaar dat de overheid de website verbiedt uit vrees dat die strategische informatie prijsgeeft, ziet Pike voorlopig niet. Al onze informatie komt van publieke bronnen. Iedereen kan in principe satellietfotos aankopen of rapporten van het Pentagon opvragen. Maar ons initiatief is uniek omdat we de eersten zijn die al die informatie bundelen op een website. Dat zelfs de Amerikaanse militaire top zich van onze informatie bedient, betekent dat we goed bezig zijn.
Objectief
Het bezoekersaantal steeg in enkele maanden tijd van een paar honderdduizend naar tientallen miljoenen per maand. De site is vooral een hit sinds afgelopen februari. Naar aanleiding van de VN-wapeninspecties in Irak publiceerde hij toen beelden van de plekken die de inspecteurs bezochten. Hij toonde duidelijk de opbouw van afweergeschut en de verplaatsing van Iraaks legermateriaal aan. Van de donkere achterkamertjes van de militaire inlichtingenwereld naar miljoenen computerschermen: kennis over militaire technologie wordt op die manier gemeengoed. Dat is een goede zaak en de aandacht voor onze site bewijst het belang dat mensen hechten aan duidelijke informatie in oorlogstijd, vindt Pike. Eerst sprongen de grote media op ons initiatief, waardoor we algemeen als betrouwbaar werden geacht. Daarna volgde het grote publiek. Steeds vaker vinden mensen de weg naar onze site, omdat ze de informatie uit eerste hand willen hebben.
GlobalSecurity claimt een objectief forum te zijn. Voor alle duidelijkheid: GlobalSecurity.org is geen pacifistische organisatie. Pike en zijn medewerkers zijn niet tegen oorlog op zich, of liever: ze nemen daarover geen standpunt in. Ik laat het over aan historici om uit te maken of een militair conflict in dit geval nodig was om Saddam uit te schakelen, zegt Pike. Wat we doen, is erop wijzen dat er wel degelijk een militaire dreiging uitgaat van Irak. Het is volgens Pike aan de beleidsmakers om te beslissen wat ze daarmee aanvangen.
Die claim van objectiviteit en neutraliteit hard maken, is geen sinecure, geeft Pike toe. De waarheid is het eerste slachtoffer van de oorlog. Op het internet bijvoorbeeld zit enorm veel desinformatie. De CIA en het Pentagon verspreiden bewust tegenstrijdige berichten op het net om al te geinteresseerde pottenkijkers te misleiden. Wat wij doen, is proberen uit te vissen waar de zwakke schakels zitten in het verhaal dat de overheden en de media verspreiden. Onze stafleden pluizen daarvoor officiele databanken uit, leggen overheidsgegevens naast die van organisaties als de VN en scannen dag en nacht de belangrijkste tv-zenders op zoek naar mogelijke hiaten in het betoog.
Meerdere bronnen vergelijken en beseffen wat de beperkingen ervan zijn, dat is de hoofdregel, gaat Pike verder. Je moet de spelregels van de propaganda kennen. In de oorlog bedienen alle partijen zich van een dubbele standaard. De rapportering door de VS van gesneuvelde Amerikaanse soldaten is vooralsnog vrij accuraat. Maar het aantal gedode Iraakse soldaten wordt steevast overdreven. De VS zetten televisiezenders van bevriende staten ertoe aan beelden te tonen van gesneuvelde Iraakse soldaten, terwijl ze proberen te verhinderen dat vijandige media hetzelfde doen met Amerikaanse slachtoffers. Het is als toeschouwer goed om dat te weten. Dan kun je voor jezelf die cijfers relativeren.
Er zijn natuurlijk ook situaties waarvan je in eerste instantie onmogelijk de feiten van de fictie kunt onderscheiden, geeft Pike toe. Neem nu de berichten over Basra: de Britten spreken van een volksopstand tegen Saddam, de Arabische zender Al-Jazeera ontkent in alle toonaarden. Omdat we zelf geen onafhankelijke getuigen ter plaatse hebben, kunnen we de waarheid onmogelijk kennen. Maar je bent al een eind op weg als je beseft dat er verschillende versies zijn. Het behoedt je ervoor een versie klakkeloos over te nemen.
Geld
Onafhankelijkheid is de grootste troef van GlobalSecurity.org, maar tegelijk ook zijn grootste zwakte. De website wordt niet gesubsidieerd door de overheid en rijft geen cent aan reclame-inkomsten binnen. De werkingsmiddelen komen uitsluitend van prive-donaties en giften van niet-gouvernementele organisaties. Die financiele onzekerheid kan het initiatief binnen de kortste keren de das om doen. Pike rekent het ons voor: de satellietbeelden die de site aankoopt bij Space Imaging en Digital Globe, de grootste twee commerciele leveranciers van satellietfotos, kosten 250 dollar als het archiefbeelden zijn. Een eigen verzoek om beelden te maken van een specifieke regio, kost makkelijk 6.000 dollar. Het kost ons 1.000 dollar per dag om deze site in leven te houden, stelt hij. Op onze bankrekening staat nog 10.000 dollar. Enkel een zeer flexibel gebruik van onze kredietkaart houdt ons momenteel op de been.
Om die reden krijgt iedereen die de website bezoekt een dringende boodschap van John Pike op het scherm. Als je apprecieert wat we doen, help ons dan, vraagt hij. Pike vraagt de lezer een zo groot mogelijke bijdrage te doen. Aan journalisten, beleidsmakers en onderzoekers vraagt hij getuigenissen te schrijven van hoe de website hen heeft geholpen. Die moeten hem steunen in de zoektocht naar financiele middelen. In een bijna pathetische oproep smeekt hij de lezers de site in deze cruciale tijden niet in de steek te laten. De bijdragen druppelen ondertussen binnen, maar zijn voorlopig amper voldoende om de site nog tien dagen in de running te houden.
Ik hoop dat de mensen beseffen wat de waarde is van een onafhankelijk informatiekanaal, zucht Pike. De oorlog in Irak draait op volle toeren. Nu de eerste Amerikaanse soldaten sneuvelen in Irak, is het voor Amerikanen bijzonder moeilijk geworden een dissidente stem te laten horen. Als er voor de oorlog hier en daar nog kritische noten waren, dan zijn die nu verdwenen. Het is altijd zo geweest: in tijden van oorlog zitten politiek, media en publieke opinie op een lijn. Zodra er echt gevochten wordt, is het enkel nog het vaderland dat telt.
NaIef
Ik weet wel dat jullie Europeanen de Amerikanen verwijten naief te zijn, gaat Pike verder. Ik zou dat willen nuanceren. De Amerikanen zijn niet naief, maar ze zijn massaal de slachtoffers geworden van de psychologische oorlogsvoering van hun regering. Bush mag dan wel zijn geloofwaardigheid zijn kwijtgeraakt bij substantiele delen van de internationale publieke opinie, in eigen land heeft hij de propagandaoorlog met volle glorie gewonnen. De gebeurtenissen van 11 september 2001 hebben hem die overwinning op een schaaltje aangereikt. De regering-Bush is erin geslaagd de oorlog tegen Irak in de hoofden van de Amerikanen te linken aan de strijd tegen het terrorisme. Of die link er is, doet even niet ter zake. Wat telt, is dat hij daarmee de beste papieren had om naar de oorlog te trekken. 11 september heeft ervoor gezocht dat een groot deel van de Amerikanen niets meer aan het toeval wil overlaten. Ze zijn sneller geneigd een militaire oplossing te kiezen voor een bedreiging. 11 september heeft het Amerikaanse politieke systeem op oorlogsvoet gezet. In die oorlogslogica kostte het weinig moeite de Amerikanen ervan te overtuigen dat een aanval op Irak een noodzakelijke stap in de strijd was. En zodra je de bevolking mee hebt in die gedachtegang, staat de deur naar een volgende oorlog wagenwijd open.
Hoe deze oorlog verder zal evolueren, is volgens de militaire analist moeilijk te voorspellen. De Amerikanen hopen er met gerichte bombardementen in te slagen het regime in Bagdad uit te schakelen. Dat is wat we de komende dagen mogen verwachten. Ik denk niet dat het de bedoeling is meteen controle te hebben over de hele stad. In Umm Qasr wilden ze dat wel, omdat ze een haven nodig hadden. Maar het hoofddoel van de oorlog in het regime van Saddam Hoessein te onthoofden. Daarvoor hoeven ze het hele land niet te bezetten.
Zodra Saddam uitgeschakeld is, zullen de Amerikaanse militairen wel de macht grijpen in Bagdad, voorspelt Pike. Met wat geluk komt die macht aan het einde van de rit in de handen van de Irakezen zelf. Hoe die overgang van een militaire naar een democratische regering moet verlopen, blijft voorlopig onduidelijk. Tony Blair wil zijn geloofwaardigheid in Europa redden en pleit voor een sterke rol van de Verenigde Naties. Bush handelt de zaak liever zelf af. Over dit onderwerp zal nog zwaar gediscussieerd worden.
Het grootste probleem van de VS in deze oorlog is dat ze enkel hebben gekeken hoe ze het regime van Saddam konden opblazen. Een blauwdruk van wat daarna moet komen, is nergens te bespeuren. De regering is door zijn eigen oorlogsretoriek in de val gelokt. De republikeinen hadden altijd kritiek op de aandacht die Bill Clinton besteedde aan natieopbouw. Clinton was volgens hen daarom niet doortastend genoeg. Bij de republikeinen is de dadendrang groter. Ze willen oorlog, actie, snel. Daarna zien ze wel wat er gebeurt. Er is nog een twee reden: de Amerikanen beseffen dat ze de Iraakse oppositie en de bannelingen van overal ter wereld bij dat opbouwproces moeten betrekken. Maar Bush is weigerachtig om dat te doen; hij houdt liever zelf de touwtjes in handen. Vandaar dat hij koos voor de gemakkelijkste oplossing: elke discussie over de wederopbouw van Irak zorgvuldig uit de weg gaan.
www.globalsecurity.org
Copyright © 2003, Tijd Electronic Services NV
